Daar is hij dan! Het nieuwe cultuurmenu ‘Cultuur & Klas’ voor het primair en voortgezet onderwijs in de gemeente Heerenveen. In het menu vind je mogelijkheden om het kind te verwonderen en mee te nemen in de magische wereld van verbeelding, vorm, klank en kleur.
Disciline: Natuur, duurzaamheid en technologie
De Lantearnetún
De Terptsjerke (Protestantse Gemeente Akkrum) heeft een eigen pastorie met een tuin. Vroeger woonde de dominee met het gezin in de pastorie, tegenwoordig wordt deze ruimte als werkplek gebruikt door de pastoraal medewerker en vinden er ontmoetingen, vergaderingen en vieringen plaats. Deze ruimte staat bekend als “de Lantearne”. De Lantearnetún, een ontmoetingstuin voor het hele dorp!
Een biologische tuin voor insecten, met bijenhotels, opdrachtkaarten en onderzoek in de natuur. Daarnaast per 1 mei 2023 een tuin met 10 verschillende beelden van natuurhout. Een cultuur- en natuuraanbod met uitleg.
Verbinding met schoolthema’s: wereldoriëntatie, mens en natuur, duurzaamheid
K&C-vaardigheden: onderzoeken, creëren, reflectief en receptief vermogen
Kerndoelen: 54, 55 en 56
Groepsgrootte: max. 15 leerlingen
Duur: 1-2 uur
Locatie: De Lantearnetún, Boerestege 1 in Akkrum
Kosten: €2,- per leerling
Periode: mei/juni 2023 of september/oktober 2023
Bijzonderheden: een schoolgroep kan in tweeën gedeeld worden. De ene groep gaat langs de beelden en de andere groep kan opdrachten in de tuin doen.
Imke’s Kinderlab – Imke Veltman
Imke’s kinderlab brengt het laboratorium naar de basisschool en laat leerlingen als echte onderzoekers aan de slag gaan. Dit gebeurt met lessenseries, ontwikkeld en gegeven door wetenschapper Imke Veltman. De lessenseries lopen op in moeilijkheidsgraad, zowel qua handelingen als begrijpend lezen. In de lessen worden kinderen uitgedaagd om: vooraf over de proef na te denken, aan de hand van een werkblad de proeven te doen, goed te kijken, na te denken over hun bevindingen en deze gezamenlijk te bespreken.
De zuur-base lessenserie (groep 6* of als eerste lessenserie groepen 7 en 8)
Tijdens deze lessenserie doen de kinderen onderzoek naar zure en basische stoffen. Ze leren o.a. wat voor stoffen dit zijn, hoe ze dat kunnen meten en hoe deze stoffen reageren. Tot slot komt alle leerstof samen in een ‘vette’ proef.
* Voor scholen met een combinatiegroep 5/6 is er een extra lessenserie: ‘gekleurde oplossingen’.
De mengen-scheiden lessenserie (groep 7)
In deze lessenserie leren de kinderen een aantal meng- en scheidingstechnieken. Deze technieken gaan ze op de laatste dag gebruiken om verschillende mengsels te scheiden. Hoe ze dat doen, bepalen ze zelf.
De allemaal-beestjes lessenserie (groep 8)
Deze lessenserie gaat over hele kleine beestjes: gisten en bacteriën. De kinderen onderzoeken gedurende 3 lessen onder welke omstandigheden bakkersgist het meest actief is. Daarnaast doen ze onderzoek aan ‘zuurkool-bacteriën’ en bekijken ze de gisten en bacteriën onder de microscoop.
Verbinding met schoolthema’s: wetenschap en technologie, rekenen, begrijpend lezen
K&C-vaardigheden: onderzoeken, samenwerken, reflectief en receptief
Kerndoelen: 12,33,42,44,45,55
Groepsgrootte: max. 30 leerlingen
Duur: 3 lessen van 60 minuten per groep
Locatie: op school
Kosten: €225 euro per lessenserie per groep bij afname van minimaal 2 groepen (excl. reiskosten vanaf Heerenveen). In verband met extra materiaalkosten voor de allemaal-beestjes serie geldt hiervoor een toeslag van €0,50 per leerling.
Periode: Gehele schooljaar, planning in overleg
Bijzonderheden: Afspraken via een overeenkomst. Laboratoriummateriaal en labjassen dankzij BASF Heerenveen.
Aan de slag met techniek; bootje bouwen! – Fries Scheepvaart Museum
Skûtsjesilen, de Elfstedentocht en de Waterpoort van Sneek. In het Fries Scheepvaart Museum ontdek je de geschiedenis van de scheepvaart in Friesland, de ijssporten en de historie van de stad Sneek. Skûtsjes en tjalken waren de vrachtvervoerders van de negentiende eeuw. En wist je dat Friesland vroeger een eigen oorlogsvloot had? En dat palingvissers uit Heeg in Londen over een eigen aanlegplaats beschikten? In het kindermuseum ervaren leerlingen op speelse en eigentijdse wijze de geschiedenis van scheepvaart.
Met de bovenbouw kijken we gericht naar de vorm en functie van schepen. We doen proefjes met wind- en waterkracht en drijfvermogen. Ook kijken we naar de materialen die gebruikt zijn om een schip te bouwen en naar de manieren om met die materialen te werken. Hoe deden ze dat vroeger en hoe doen ze dat nu? Tenslotte gaan de leerlingen hun eigen bootje bouwen van hout en dit testen in de museumvijver. Na afloop mag het vlot of de radarboot mee naar huis.
Verbinding met schoolthema’s: beeldend, erfgoed, wetenschap en technologie
K&C-vaardigheden: creëren, onderzoeken
Kerndoelen: 1, 44, 45, 52 en 56
Groepsgrootte: 33 leerlingen, grote groepen splitsen we
Duur: 1,5 uur
Locatie: Fries Scheepvaart Museum Sneek
Kosten: €3,- per leerling. Begeleiding is gratis. Incl. materiaalkosten.
Periode: gehele schooljaar te boeken
Er zit muziek in het afval – Jelle Visser
Op jonge leeftijd speelde ik al meerdere typen saxofoon, in plaatselijke muziekverenigingen en bigbands. Ik studeerde saxofoon en hafabra-directie. Later volgden studies Schoolmuziek en Lichte Muziek en volgde ik een master Compositie/arrangeren en behaalde ik de akte Docent Muziek. Thans werkzaam als docent saxofoon en docent muziek en actief als dirigent, workshopleider en arrangeur.
De kinderen experimenteren met afvalmateriaal en leren goed luisteren naar de geluiden die hier uit kunnen worden gehaald. Zo wordt duidelijk dat afvalmateriaal kan leiden tot geweldige muziek.
• Les 1: ter inspiratie: bijv. de slagwerkgroep Stomp en de Wereldband laten zien hoe groot de verscheidenheid is aan geluiden die je met koffiebekertjes kunt maken. Welke instrumenten kunnen we hiervan maken?
• Les 2 en 3: verdieping: instrumenten maken en testen. Muziek maken m.b.v. ritmekaarten en zingen: bijv. Rommelruimrocker (Eigen-Wijs), liedjes uit de musical de Afvalboot en Vuilnisman aan Zee (SchoolTV). Tot slot presenteren we de “afval’-composities.
Verbinding met schoolthema’s: muziek, wereldoriëntatie, creatieve vakken
K&C-vaardigheden: creëren, presenteren, onderzoeken, open houding, samenwerken
Kerndoelen: 54, 55 en 56
Doelgroep: groep 6-8
Groepsgrootte: in overleg
Duur: 3 lessen van 1 uur
Locatie: op school
Kosten: €195,- (€65,- per lesuur)
Periode: in overleg met de school
Er zit muziek in de natuur – NME de Naturij en JoReMi
Natuur- en duurzaamheidseducatie NME de Naturij en muziekdocent Jorien Elout van JoReMi Muziek slaan de handen ineen voor dit project.
In de natuur vind je veel geluiden, daar kan je ook muziek mee maken! In 1,5 uur gaan we op ontdekkingstocht in de natuur. Groep 1/2/3: Welk verhaal vertellen de bomen ons? Wie zijn er allemaal in de boom te vinden? Groep 4/5/6: Voorjaar: op zoek naar het vogelkoor. Zomer: gegons rond het water. Herfst: sporen in het bos. Groep 7/8: Verkenning van het World Wood Web. De geheime taal van bomen.
Verbinding met schoolthema’s: creatieve vakken, mens en natuur en duurzaamheid
K&C-vaardigheden: creëren, reflectief, receptief, presenteren, onderzoeken en samenwerken
Kerndoelen: 1, 12, 42, 54 en 56
Groepsgrootte: max. 30 leerlingen
Duur: 2 x 45 minuten
Locatie: Natuurschuur/omgeving school
Kosten: €205,- voor JoReMi, €50,- voor NME de Naturij (voor scholen die lid zijn van NME de Naturij: €20 korting).
Totaal: €255,-/235,- Buiten Heerenveen ook reiskosten.
Periode: lente, zomer, herfst
Bijzonderheden: buitenkleding, goede schoenen of laarzen. Lessuggesties worden aangeboden voor uitbreiding in de klas. Deze activiteit is mogelijk als dagproject
Natuur als laboratorium – Hilda Klaassen
‘’Ik vind het belangrijk dat je mag laten zien wat je bent en wat je kunt. Op een fantasievolle en creatieve manier elkaar leren kennen, met als doel elkaar leren accepteren en respecteren’’. Hilda werkt als beeldend kunstenaar, maakt schilderijen, tekeningen en installaties en is organisator van allerhande educatieve kunstprojecten. Ze heeft ruime ervaring met projecten op basisscholen, in het speciaal onderwijs en musea in Noord-Nederland.
‘De Natuur is eigenlijk altijd kunst,” zegt kunstenaar Herman de Vries. Dit project gaat over het verzamelen en ordenen van planten en gewassen in de directe omgeving. Welke verschillende bomen staan er in de straat? Verzamel de bladeren en onderzoek de vormen door te ordenen zoals Herman de Vries. Wat heb je gister gegeten? Rode kool, ui, paprika en/of bieten? Onderzoek deze vormen en texturen door ze te ontleden, te ordenen en te fotograferen. Experimenteer door ze te koken. Kun je er inkt en verf mee maken? Breng de gevonden resultaten in kaart zoals in een laboratorium. Onderzoek en experimenteer. Het project bestaat uit laboratoriumexperimenten: koken van verschillende planten en gewassen, vormen verzamelen en ordening aanbrengen. De resultaten van het onderzoek kunnen in een tentoonstelling worden gepresenteerd.
Verbinding met schoolthema’s: creatieve vakken, erfgoed, mens en natuur en duurzaamheid
K&C-vaardigheden: creëren, reflectief, receptief, presenteren, onderzoeken en samenwerken
Kerndoelen: 54, 55 en 56
Doelgroep: groep 6-8
Groepsgrootte: lokaalgroep
Duur: 3 tot max. 5 workshops
Locatie: in en rondom de school. Werkplek in overleg.
Kosten:
• Basispakket: 3 lessen €375,- incl. co-creatie
• Pluspakket: 3 tot 5 lessen incl. co-creatie + einspresentatie €500-€700
• Op maatpakket: pluspakket plus teamtraining (kosten nader te bepalen afhankelijk van groepsgrootte) vanaf €625,-
Periode: gehele jaar, in overleg
Bijzonderheden: de activiteit is mogelijk als dagproject
Natuur in de stad – Stichting TIJD
De Stichting TIJD is in 2001 opgericht door Louis G. Le Roy en zijn vrouw Inge Le Roy. Het doel van de stichting is dat de ecokathedralen in Mildam en Heerenveen zich eindeloos door kunnen blijven ontwikkelen. Een ecokathedraal is een plek waar mens, plant en dier eindeloos met elkaar samenwerken, zonder dat iemand de baas is. Er wordt zonder plan gewerkt en eindeloos in de tijd. Het is dus nooit ‘af’, en niemand weet dus hoe het er over bijvoorbeeld 25 jaar uit zal zien. Er wordt gewerkt met vrijwilligers die overtollig materiaal gebruiken om bouwwerken te stapelen en er ook voor zorgen dat de paden begaanbaar blijven voor wandelaars. Er wordt in ecokathedralen minimaal onderhoud gepleegd zodat de natuur zich vrij kan ontwikkelen.
In de buurt waarin je woont en naar school gaat is veel ruimte die door iedereen gebruikt mag worden. Openbare ruimte heet dat. Vaak is dit een plantsoen, een parkeerterrein of een grasveld. Soms is het een plek waar vooral veel natuur is, zoals in een ecokathedraal. De natuur is daar de baas, maar mensen mogen er ook werken want wij zijn ook natuur. Ze werken er vrijwillig, omdat ze het leuk vinden. Er wordt ook met stenen gestapeld die niet meer anders gebruikt worden. Dit levert een uniek landschap op. Is het kunst? Is het rommel? Wat is natuur? En wat is tijd eigenlijk? Les 1: Korte presentatie over natuur in de stad. Met daarin aandacht voor de openbare ruimte, kunst, hergebruik van materialen, duurzaamheid, natuur en wat ‘tijd’ eigenlijk is. Les 2: Een bezoek aan de Le Roy tuin in Heerenveen-Midden of Ecokathedraal Mildam. We wandelen door de hele tuin, kijken wat er groeit en bloeit en bekijken ook de bouwwerken die er gestapeld zijn. Er worden vragen gesteld zoals: wie heeft die gemaakt? Waarom staan ze hier? Is het kunst? Hoort dit in de natuur? Les 3: ‘Stapelles’ (optioneel): Er kan eventueel gestapeld worden met stenen bij school of in de Le Roy tuin.
Verbinding met schoolthema’s: wereldoriëntatie, erfgoed, techniek, NME, duurzaamheid, creatieve vakken
K&C-vaardigheden: creëren, onderzoeken
Kerndoelen: 42, 44, 47 en 56
Doelgroep: groep 1-8 en VO
Groepsgrootte: op locatie groep verdelen in 2 groepen
Duur: les 1: In de klas 1 uur. Les 2: Bezoek Le Roy tuin 1,5-2 uur. Les 3: Stapelles op school of Le Roy tuin (optioneel)
Locatie: in de klas en Heerenveen-Midden/Mildam
Kosten: Onderdeel 1 en 2: €65,- per uur. Voorbeeld: uren in de klas (1), het bezoek aan de Le Roy tuin o.l.v. 2 bouwmeesters (3 uur: 2 x 1,5 uur) + 1 uur voorbereidingstijd = 5 uur = totaal: €325,- Optioneel onderdeel 3 de stapelles: Er kan nog een stapelochtend of -middag worden georganiseerd voor de leerlingen. Twee bouwmeesters (5 uur) = €325,-
Materiaal stapelles: werkhandschoenen €1,50 per lln
Periode: het voorjaar en/of najaar is het mooist
Natuur, verwondering en kunst – Birgit Speulman
Maakt als beeldend kunstenaar (digitale) collages, tekeningen, grafiek en in opdracht illustraties en grafische ontwerpen. Ze heeft veel ervaring in het ontwikkelen van lesmateriaal en het organiseren en realiseren van kunsteducatie in het primair onderwijs. Haar expertise omvat tekenen, schilderen, grafische technieken, collage, fotografie en animatie.
We laten ons inspireren door kunstenaars die werken met en over de natuur. Wat is dat, natuur? Wat weten wij van de natuur om ons heen? Is er hier ook natuur? We gaan naar buiten en kijken met andere ogen naar de directe omgeving. We voelen de wind en de aarde, we horen de vogels en ruiken de lente of de regen. Samen kiezen we voor een plek die de leerlingen interessant vinden. De leerlingen onderzoeken deze plek met behulp van ‘gereedschap’ zoals een loep, een verrekijker, potje of schepje. Ze ontdekken minuscule plantjes en onbekende beestjes (hoeveel poten hebben ze?), zand (zijn alle zandkorrels hetzelfde?) of verschillende boomstammen (welke kleuren zie je?). Maar het kunnen evengoed de schapen van de buurman zijn, vogelpoepjes of brandnetels. Dat is afhankelijk van de plek en de interesses van de leerlingen. Met (open) vragen worden de leerlingen uitgenodigd om verder te kijken en om in gesprek te gaan over wat ze beleven. Deze vragen zijn aangepast aan leeftijd en niveau van de leerlingen. Zorgen van leerlingen over klimaatverandering kunnen bijvoorbeeld een rol spelen in de bovenbouw. Met tekenmateriaal, lijm en schaar leggen de leerlingen vast wat ze van deze plek willen bewaren. Eerst zal dat moeilijk zijn, maar met wat tips gaat het al gauw makkelijk en bedenken ze zelf ook manieren om hun waarnemingen vast te leggen. Weer in de klas presenteren de leerlingen aan elkaar wat ze hebben vastgelegd en hoe ze dat hebben gedaan. Daarna ordenen we de vondsten en de tekeningen tot een ‘museum’.
Verbinding met schoolthema’s: creatieve vakken, wereldoriëntatie
K&C-vaardigheden: creëren, reflectie, onderzoeken, zelfstandig werken, samenwerken
Kerndoelen: 54, 55 en 56
Doelgroep: groep 1-8
Duur: 1 workshop van 2 uur
Locatie: op school en buiten in de omgeving van de school
Kosten: regulier, per workshop: €125,- per klas, materiaal € 1,- per
leerling. Op maat in overleg.
Periode: in overleg
Veen en Vuur – NME de Naturij
NME de Naturij werkt vanuit Drachten als centrum voor natuur en duurzaamheid in Smallingerland, Opsterland en Heerenveen. Doel is om een spilfunctie te vervullen in natuur- en duurzaamheidseducatie in de regio Zuidoost-Fryslân. NME de Naturij is dé educatie-expert die zich enthousiast en altijd in samenwerking met anderen inzet om jongeren te betrekken bij natuur, landschap en duurzaamheid. Wij richten ons op het vertalen van actuele natuur-, beleids- en duurzaamheidsthema’s voor jongeren van 4 tot 12 jaar. NME de Naturij is de verbindende schakel tussen jeugd, gemeenten en groene organisaties zoals de bijenvereniging, agrarische natuurverenigingen Elan en Noardlike Fryske Wâlden, IVN regio Noord en de IVN-afdelingen in de omgeving, Landschapsbeheer Friesland en Staatsbosbeheer Zuidoost-Fryslân etc.
De klas gaat naar een veengebied in de buurt De Deelen (met boswachter), Easterskar (met boswachter), Alde Feanen (moerasroute) of Damshûs NijBeets (rondleiding met gids of puzzeltocht + film) en heeft o.a. veen (bagger) = klyn meegenomen en te drogen gelegd in de klas. Dit is het begin. Een week (of twee) later gaan we in een gastles van NME de Naturij onderzoeken hoe veen turf kan worden en of het echt kan branden. We ontdekken ook andere brandstoffen. Wat is blijven hangen van de excursie naar het veengebied? Wat haalden ze uit het water om turf van te maken? Turf is gedroogd veen, maar hoe is het veen ontstaan? Waarvoor werd turf gebruikt? Turf ging per boot via de turfroute naar dorpen en steden als energievoorzieningsbrandstof. Wat is er nodig om vuur te krijgen, zodat het gaat branden en blijft branden? Wat zijn brandstoffen van nu? En wat levert energie in de toekomst? Verschil tussen brandstof en elektriciteit. De leerlingen gaan op zoek naar oplossingen om het energieverbruik van de school omlaag te brengen. Een circuit van ruim 1 uur met div. onderzoekjes en experimenten. Alle ervaringen en verzamelde veenvondsten komen samen in een tentoonstelling en/of dramadans.
Verbinding met schoolthema’s: creatieve vakken, mens en natuur en duurzaamheid
K&C-vaardigheden: creëren, reflectief, receptief, presenteren, onderzoeken en samenwerken
Kerndoelen: 54, 55 en 56
Doelgroep: groep 6-8
Groepsgrootte: lokaalgroep
Duur: 3 lessen variërend van 1-2 uur
Locatie: veengebied en in en rondom de school
Kosten: €200,- inzet NME
Periode: gehele jaar, in overleg
Bijzonderheden: het maken van de tentoonstelling en/of dramadans begeleidt de leerkracht zelf. Het kan ook door een kunstenaar/dansdocent begeleid worden. Hier zijn meerkosten aan verbonden.
Inschrijven voor dit aanbod?
Inschrijven voor dit aanbod kan door contact op te nemen met Pieter Jan Struik via: pj.struik@ateliersmajeur.nl of 06 14 14 17 75.
